ارتباط
ارتباط در لغت به معنای بستن، نزدیک ساختن دو چیز به یکدیگر، و پیوند دادن آمده است.1 گرچه این واژه در اذهان و افهام مردم نامأنوس نیست اما طیف وسیعی از مراتب را شامل می‌گردد. هنگامی که از ارتباط سخن گفته شود، به اصطلاح اهل فلسفه، بر «اضافه» و «نسبت» بین دو چیز دلالت می‌کند و از رابطه آن دو، سخن به میان آورده‌ایم. در این جا ما از ارتباط دو مخلوق خداوند متعال بحث می‌کنیم که یکی (امام سلام الله علیه) است که در اوج کمال است و اتمام و اکمال دین به اوست، و دیگری (سالک) کسی است که تمام استعدادهای انسانی و خلیفه الهی شدن در او نهفته شده، ولی راه به جایی نبرده است. گرچه مراتب این ارتباط بی‌شمار است اما ما تمام آن‌ها را در این چند مرتبه خلاصه می‌کنیم:
1. گاه ارتباط قلبی است، که دل سالک به قلب امام خود گره خورده و بسته و وابسته به آن می‌گردد.
2. گاه ارتباط دیداری تحقق می‌یابد. در این صورت سالک موفق به دیدار مولای خود می‌گردد.
3. گاه ارتباط به وصال تبدیل شده و سالک هیچگاه از امام خود بریده و جدا نیست. در این‌صورت، کامل‌ترین مراتب ارتباط نوع اول و دوم برای شخص حاصل می‌شود که هم به امام سلام الله علیه دل داده و هم ایشان را همراهی می‌کند.
انواع ارتباط
هر کسی در سطحی با مولای خود ارتباط برقرار می‌کند. می‌توان ادعا کرد که هر‌گونه ارتباط با مولی سلام الله علیه از اشکال نامبرده زیر بیرون نیست:
1. گاه ارتباط به شکل رؤیای صادقه حاصل می‌شود.
2. گاه ارتباط به دیداری چون کشف و شهود، بر دل سالک تجلی می‌یابد.
3. گاه ارتباط در ظاهر و خارج با چشم که از ابزار حسی است حاصل می‌گردد که از آن به دیدار یاد کرده‌ایم.
4. گاه ارتباط، گونه وصلتی است که سالک را به تمام معنی به یکدلی و یگانگی معنوی با امام خود سوق داده است. شاهد گفتار ما این فراز از دعای شریف ندبه است: وَ صِلِ اللهُمَّ بَینَنا وَ بَینَهُ وُصلَةً تُؤَدّی اِلی مُرافَقَةِ سَلَفِه؛ پروردگارا! بین ما و او چنان وصلتی برقرار کن که به رفاقت با سلف صالح ایشان (رسول خدا و اجداد طاهرینشان، اهل‌بیت علیهم السلام) بینجامد.
گو این‌که تمام انواع ارتباط، کمال‌آور، بالنده، پویا و حرکت دهنده به سوی کمال‌اند لیکن همه در یک سطح و مرتبه نیستند. گذشته از لطف بیکران الهی و فیض او که همگان را شامل است می توان گفت هر مرتبه و مرحله ارتباط، به شخص سالک و دیدار کننده بستگی تام و تمام دارد. از این جاست که تلاش و کوشش عاشق، این راه را سهل‌الوصول کرده و بی‌ثباتی، ضعف اراده و عدم مقاومت، دوری و واماندگی بر سر راه را افزون می‌کند.
1. لوییس معلوف، المنجد، ج 1، ص 540، ذیل واژه ربط.
منبع : سودای روی دوست، ص16، آقاتهرانی
